GÖRSEL TASARIMDA GESTALT ALGI 05.10.2016

        Bu değerlendirme Mimarlık İlke ve Kavramları hocam sayın Selahattin ÖNÜR'ün okumalardan olan Erkut ERYARAR hocamın "Endüstri Ürünleri Tasarımında Gestalt Teorisi Uygulaması" yazısına ilişkin olacaktır.

        Gestalt teorisini parçaların toplamından fazlasını ifade eden organize bütün olarak ifade edebiliriz. Tasarımcı ürününü tasarlarken vermek istediği mesajı kullanıcıların en doğru nasıl algılayabileceği üzerine çalışmalarını yapar. Ürünün doru algılanmasını sağlamak tasarımcı için tasarlama sürecinin en önemli aşamalarından birisidir. Bu yüzden öncelikle algı ve duyum kavramlarına bakmamız gerekir; Duyum, bir duyu organının uyarılmasıyla oluşan ğsiko-fizyolojik olaydır. Algı ise, bir şeye dikkati yönelterek o şeyin bilincine varma, idrak olarak tanımlanmaktadır.

        Gestalt algı teorisi ise 20.yy başında Alman ve Avusturyalı psikologların kendilerine şu soruyu sormalarıyla başlar:  "İnsanlar, nesneleri bütün olarak nasıl algılar?"

Max Wertheimer, Kurt Koffka, Wolfgang Köhler gibi psikologlar öncülüğündeki Gestalt teorisi, görsel algının en temel biriminin form olduğunu ileri sürmüştür. Endüstri ürünleri tasarımında gestalt teorisi için ise öncelikle endüstri ürünleri tasarımını tanımlamak gerekir.

  Endüstri Ürünleri Tasarımı: Endüstriyel olarak üretilen ürünlerin, insan ve insan gruplarının ihtiyaçlarına uyarlanması sürecidir.

        Bir tasarım pek çok öğenin bir araya gelmesiyle oluşur. Tasarımcı, temel tasarım öğelerini kullanarak bunları biçimlendirir, konumlandırır ve sonucunda tasarımını oluşturur. Yapılan tasarımların hedef kitle tarafından doğru okunabilmeleri birincil şarttır. Max Wertheimer ise gördüğümüz nesnelerin gruplaşmalarını, bütünleşmelerini ve bunların algılamada daha belirgin hale gelmelerini araştırarak dört önemli gereklilik saptamıştır. Bunlar; 1.)Yakınlık 2.)Benzerlik 3.)Süreklilik 4.)Kapalılık Bunlara Gestalt Kanunları denir. Bu kanunlara 4.)Figür fon ilişkisi 5.)Simetri 6.)Devamlılık kanunlarını da ekleyebiliriz.

     

       Yakınlık Kanunu (Proximity): Birbirine yakın duran elemanların bir bütün olarak algılanmasıdır.

       Benzerlik Kanunu (Similarity): Belli bir yönden benzer olan elemanlar bir bütün olarak okunur olarak anlaşılır.

     Kapalılık Kanunu (Closure): Bireylerin görsel dünyada algıladıkları uyaranlarda var olan boşlukları doldurarak örgütleme ve bu yolla kopuk parçalar yerine, bütün bir nesne algılamaya eğilimli olmalarıdır.

    Simetri Kanunu (Symmetry): Ürünün merkezinden geçen bir eksenin her iki yanının birebir aynı olmasıdır.

    Figür Fon İlişkisi (Figure-ground relationship): Bir objenin düzgün olarak algılanabilmesi için arkasında fonun algıyı kısıtlayıcı olmaması gerekir. Fonun objeyle etkileşmesi algıyı bozar. 

     Devamlılık (Good Continuation): İnsan algısındaki uzanan bir şekli algısında bir bitiş noktasından devam ettirme eğilimidir.